بخشی از مواد مورد مصرف گیوه بافان در محل و بخشی دیگر از نقاط دیگر تهیه می شود.
موادی که در محل تهیه می شود.
پوست گاو – پیه – نری گاو و نخ تابیده است.
و موادی که از خارج محل تهیه می شود عبارت است از:
۱- برای گیوه های تخت زیره ای
رنگ – پارچه نازک نخی – کتیرا – نخ تابیده ( قرقره)
۲- برای گیوه های طرح نوین ( تخت چرمی و پلاستیکی) میخ پوست دباغی شده – پاشنه های لاستیکی – کف لاستیکی – چسب – پوست – نری گاو – پارچه نخی – موی بز.
– کار گیوه کشی معمولاً در دو مرحله کارگاهی و خانگی انجام می شود. کارهای مربوط به تخت گیوه که کاری مردانه است معمولاً در کارگاه و یا مغازه ها با ابزار گوناگون انجام می شود.
در مناطق شهری کارهای مربوط به رویه گیوه توسط زنان و در خانه ها صورت می گیرد. این کار در روستا ها هم به دست زنان و هم به دست مردان در خانه و قهره خانه و اماکن عمومی در ایام فراغت انجام می شود.
– در کارگاه های گیوه کشی معمولاً سه نفر با هم کار می کنند، این سه نفر که در یک مقطع مثلثی شکل به صورت زنجیره ای و یا تقسیم کار معین کار را شروع می کنند و به مرحله انجام می رسانند عبارتند از:
۱- پرونیParuni که از پارچه های رنگ شده فیتیله درست می کنند و نسبت به دو نفر دیگر از مهارت و تخصص کمتری برخوردار است و در واقع پرونی در مرحله شاگردی گیوه کشی قرار دارد.
۲- پی کینه گیرPeykanegir کسی که دارای تخصص و مهارت است و به مرحله استادی نزدیک می باشد . او بخش میانی کار و به عبارت دیگر بخش اتصال فتیله ها را انجام می دهد و تخت گیوه را برای انجام کار نهایی که به دست استاد کار انجام می گیرد آماده می کند.
۳- کلاشگرKelash-ger که استاد و معمولاً صاحب کارگاه است برش و پرداخت و تکمیل تخت گیوه و بطور کلی موارد – حساس و دقیق کار را انجام می دهد.
مرحله دیگر اتصال رویه گیوه به تخت گیوه است و محل آن آنرا استاد کار با سوراخهائی که با درفش بوجود می آورد تعیین می کند و یک نفر دیگر که معمولاً در خارج از کارگاه است این محدوده را با ریسمانی که از موی بز تابیده شده می دوزد این کار را پرگامارونی Pergama-runi و عامل این کار را پرکاماگیرPergama-gir می نامند.
گیوه زیره ای ٬ هنر گیوه کشی
ابزار کار
در کار گیوه کشی بطور کلی از سه نیروی فشاری – کششی و ضربه ای استفاده می شود و ابزارهائی که در این صنعت دستی به کار می رود در جهت استفاده از این سه نیرو است و در پاره ای موارد به منظور نگهداری و مقاومت پا هم به کار گرفته می شود و کلیه این نیروها از طریق دست وارد می شود. پا به لحاظ انعطاف پذیری جایگزین سندان می شود و بطور کلی ابزار کار عبارت است از: سندان چوبی – مشته – درفش – کوره درفش درفش ناوکش – درفش پرگاماسم – کوره درفش پی کنه – چسنی – پرگاما- گزن – چوب ساو چوکله – روغندان – وز- دوارگیر- گوره گیر – قوتله- چاقو – پواز- گیره کنه.
مراحل مختلف ساخت:
آماده کردن پوست که مراحل زیر را شامل می شود و همه کارهای آن توسط استادکار انجام می گیرد.
۱- خیس کردن.
۲- گستردن آن روی زمین.
۳- خاک یا خاکستر پاشیدن روی آن که به تدریج آب پوست را می کشد و خشکش می کند که این کار گاهی از یکماه هم بیشتر به طول می انجامد.
۴- نرم کردن پوست.
۵- رشته کردن پوست و درست کردن نسخه های باریک.
۶- زدودن مو از تسمه ها.
۷- نرم کردن تسمه ها با پیه.
۸- رنگ آمیزی پارچه.
۹- تهیه فیتیله توسط شاگرد.
۱۰- پی کنه گیر.
رنگ در گیوه
رنگ هایی که در تهیه گیوه بکار می رود عبارتند از رنگ های آبی – قرمز- سفید- استخوانی- سیاه رنگ های آبی و قرمز که در تخت گیوه بکار برده می شود. قبلاً تخت گیوه ها فقط به رنگ سفید بود رویه گیوه مردانه معمولاً سفید بوده و برای بافت گیوه های زنانه از نخ های رنگین و گاه از انواع منجوق نیز استفاده به عمل می آید.
رنگ استخوانی – رنگ پاشنه و نوک تخت گیوه به دلیل استفاده از نری گاو که بعد از خشک شده حالت استخوانی می گیرد به رنگ استخوانی است.
رنگ سیاه – رنگ موی بز که در پرگاما به کار می رود. سیاه است این رنگ در زیر رویه قرار می گیرد و هرگز دیده نمی شود.
در باختران ۴ نوع گیوه معمول است:
۱- گیوه تخت آجیده
۲- گیوه تخت چرمی
۳- گیوه تخت لاستیکی
گیوه رویه ابریشمی
مراکز تولید گیوه در ایران پراکنده بود و تقریبا در بیشتر نقاط کشور نشانه هایی از تولید این محصول می توان دید اما عمدتاً مناطق مختلف باختران، استان مرکزی، فارس و …. مرکز تولید انواع گیوه محسوب می شود.
- ۵,۶۷۸ بازديد
- ۰ ۰
- ۰ نظر