دوشنبه ۲۸ اسفند ۰۲

فرهنگ و هنر کرمانشاه

سایت فرهنگی و هنری کرمانشاه

آشنایی با هنر زیبای گلیم بافی از صنایع دستی کرمانشاه


گلیم چیست:

گلیم نوعى فرشینه است با بافتى ساده که با پشم و پنبه و در مواردى با پشم و موى بز بافته مى‌شود. نخ‌هاى تاروپود یک در میان از زیر و روى یکدیگر مى‌گذرند. مانند بافت سادهٔ یک سبد. گلیم به‌عنوان یک صنعت دستى زنانه در مناطق عشایرى و روستایى ایران رواج دارد.

تاریخچه گلیم :

گلیم از کهن ترین زیراندازهای بشر و شاید اولین زیرانداز  برای انسانهای بدوی می باشد چون سابقه بافندگی ادوار ماقبل تاریخ تا حدود شش هزار سال قبل از میلاد را نشان می دهد که حاکی از ریسندگی و تبدیل الیاف  پشم به نخ است .

در ایران نخستین نشانه های وجود پارچه مربوط به چهارهزارسال قبل از میلاد می باشد از حفریات انجام شده در شوش بدست آمده است.سابقه گلیم نیز به همین دوران مربوط می شود چون حدود شش تا هشت هزار سال قبل از میلاد دامپروری در مصر ،آسیای میانه ،هند،چین واروپا رواج می یابد و پوست گوسفند به عنوان بالاپوش و زیر انداز زیلو مورد استفاده قرار می گرفته است از این دوران چیزی نمی گذرد که انسان پویا و سازنده ریسیدن و بافتن پشم را آغاز می کند.

گلیم ابتدا به عنوان نوعی زیراندازو در عین حال بالاپوش بکار می رفته است و با توجه به دارهای گلیم بافی رایج در در میان عشایر و مقایسه آن با دستگاههای بافندگی که هنوز هم در مناطق روستایی مورد استفاده قرار می گیرد به علت پیشرفته تر بودن دستگاه های ساده بافندگی  نسبت به گذشته می توان استنباط نمود که شروع گلیم بافی قبل از پیدایش پارچه بافی بوده است و حدس زده می شود که هر دو صنعت از مسند بافی که از طیف طبیعی بوده وپیدایش زودتری داشته مایه گرفته است.

صنایع دستی کرمانشاه و هنر موج‌بافی


موج بافی
، یکی از صنایع دستی مناطق کردنشین است که بیشتر میان عشایر و کوچ نشینان این مناطق,دیده می شود.موج پارچه‌ی دستبافته ای است بیشتر با طرح‌های چهارخانه‌ای درشت که تماماً ,از پشم بافته می‌شود و در چهارخانه‌های آن از رنگهای متعددی استفاده می‌گردد.

موج بافی

موج ها پارچه هایی هستند که از پشم گوسفند بافته می شدند و از آنها به عنوان رختخواب پیچ، پتو، پشتی،رویه کرسی، سجاده و گاه برای چادرهای عشایر استفاده می کردند.

از موج در ماه های سرد به عنوان روانداز استفاده می شد و قدیم تر ها به عنوان یک پوشش تزئینی,روی کرسی ها می انداختند.

نقوش تزئینی موج دارای ویژگی های مشابهی است و در محدوده خاصی سیر می کند. طرح های موج ,که از اصالت و خصوصیات محلی برخوردار است، عبارتند از: پر طاووسی، چهارخانه، سیاه و سفید،تخت قرمز، شمشیری دولتی، حوض، دعا، محراب، چخماق، گل، کله کبکی، شانه، گنجشک،

انگور (گل گله)، پروانه، بز کوهی، پرنده، قیچی، درخت و ماهی، ترنج دار گنبدی، برگ بیدی، چشم بلبلی (چشم خروسی)،بتروبند، دو کلکانه و خربزه ای (سیخی بافت).

آشنایی با نمدمالی از صنایع دستی مردم کرمانشاه

آشنایی با نمدمالی از صنایع دستی مردم کرمانشاه
نمد در واقع نوعی بافته سنّتی است که با پشم تولید می‌شود و در واقع نوعی زیرانداز محسوب می شود.این هنر هم یک هنر بسیار قدیمی است که با کار و تلاش زیاد حاصل می شود .در ادامه ی این پست با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری از نمد مالی و ریشه ی تاریخی آن بدانید.

نمد چیست؟

نمد در واقع نوعی بافته سنّتی است که با پشم تولید می‌شود و در واقع نوعی زیرانداز محسوب می شود جالبیه نمد اینجاست که برای تهیه ی آن مانند همه ی فرش ها و پارچه ها آن را نمی بافند بلکه با ایجاد فشار و رطوبت و حرارت، موجب درهم‌رفتن الیاف پشمی می‌شود و نمد شکل می گیرد.
نمد از پشم درست می شود و در واقع خاصیت پشم موجب می شود بتوان از آن نمد درست کرد.

روش کلی درست کردن نمد

برای درست کردن نمدهای طرح دار ، ابتدا پشم های رنگی را روی یک پارچه با توجه به طرحی که می خواهند می چینند و طرح را با پشم های رنگی ایجاد می کنند.بعد از طراحی پشم حلاجی شده را روی تمام سپس پشم حلاجی شده را روی تمام سطح پارچه قرار می گذارند و پارچه کرباس را می‌پیچند. روی آن آب جوش می ریزند و مدام آنرا با رطوبت فشرده می کنند و در نهایت بعد از ساعت های نمد مالی کردن ، نمد حاصل می شود.نمد مالی کاری بسیار طاقت فرسا است و زور زیادی لازم دارد.
برای مالیدن نمد در نقاط مختلف ایران روش‌های مختلف وجود دارد استفاده از کتیرا در برخی نقاط رایج است برای در هم آمیختن پشم باید محیط را قلیایی کرد برای این منظور می‌توان از صابون یا مایع ظرفشویی استفاده کرد. محیط قلیایی باعث می‌شود نوک رشته‌ها به چند رشته تبدیل شده و بهتر به هم گره میخورنند.

آشنایی با چیغ بافی از صنایع دستی کرمانشاهی ها


یکی از هنرهای دستی و اصیل عشایر که سابقه شروع و ابداع آن مشخص نیست، هنر چیغ بافی است. هنری اصیل، زیبا و بی پرایه و بدوی که در نقاط مختلف کشور با عناوین چیق، چیغ یا چیخ از آن یاد می‌شود و شهرنشین‌ها بیش‌تر از آن با عنوان «پاراوان» یاد می‌کنند و با مواد اولیه‌ای بسیار ارزان قیمت ساخته می‌شود، منتها صبر و هنر زنان و آرایه‌های اصیلی که بر آن نقش می‌بندد، ارزش افزودهء بسیار زیادی به آن می‌بخشد.

در واقع هنر چیغ بافی هنری دسته جمعی و گروهی است و اگر زنی از عشایر مشغول بافتن چیغ باشد دیگر زنان عشیره به کمک او می آیند.

چیغ که عبارت از بافت حصیری به پهنای تقریبی 150 سانتیمتر است و روی آن نقش های متفاوتی به وسیله نخ های رنگارنگ پشمی ایجاد میشود یکی از تولیدات مناطق عشایر نشین کشورمان میباشد که برای حفاظت اطراف سیاه چادرها از آن استفاده می شود . گاهى نیز در چادرهاى بسیار بزرگ براى جدا سازى بخشهاى داخلى چادر از یکدیگر استفاده مى شود.

چیغ از نی که به صورت خودرو در محل زندگی عشایر می‌روید و موی بز بافته می‌شود و از ورود گرما، سرما، باد، باران و خاک به درون چادر پیشگیری می‌کند.

در واقع چیغ در اطراف چادرهای عشایری، به صورت یک حصار نصب می‌شود و بزرگ‌ترین خاصیتش این است که جلوی تابش مستقیم آفتاب به چادر را می‌گیرد و اجازه نمی‌دهد گرمای آفتاب به داخل چادر نفوذ کند. به اضافه این‌که در ساعاتی از روز و همچنین شب‌ها، وقتی لبه‌های چادر را بالا می‌زنند تا هوای خنک به داخل بیاید، چیغ ضمن آن‌که مانع ‌دیده شدن درون‌ چادر از ‌بیرون‌می‌شود، هوای خنک را از لابه‌لای خود عبور می‌دهد و ضمنا‌جلوی ورود گرد ‌و ‌غبار ‌‌ناشی‌از باد و عبور حیوانات را می‌گیرد.

معرفی و آشنایی با هنر دستی کرمانشاه ها (گیوه کشی)

 

مناطق کوهستانی کردستان و کرمانشاه و باختران و فارس و گذرگاههای صعب العبور آن ها، کم بوده راههای ارتباطی ماشین رو، نوع معیشت مبتنی بردامداری و کشاورزی و ضرورت تحرک فراوان در فصول سه گانه بهار و تابستان و پائیز ( که فصل کار هستند) پا افزاری را می طلبد که سبک- راحت – مقاوم- خنک و در عین حال ارزان باشد و خود عشایر، روستاییان و جوامع نیمه شهری با امکانات موجود در منطقه قادر به تولید آن باشند. گیوه نوعی پای افزار است که رویه آن را از ریسمان و نخ پرگ یعنی ریسمانهای پنبه ای بافته و زیه یا ته آن را گاه از چرم و غالباً از لته های بهم فشرده و در هم کشیده می سازند.
گیوه را باید یکی از جالبترین و ارزنده ترین صنایع دستی روستایی ایران دانست. این پای پوش قدیمی که روزگاری، بخصوص در فصل تابستان مورد استفاده فراوان قرار می گرفت در سالهای اخیر به سبب رواج کفش ماشینی و جایگزین شدن آن بجای پای افزارهای قدیمی در اکثر مناطق ایران رونق و اعتبار دیرین را از دست داده و صنعتگران شاغل نیز بعلت کمی درآمد و کاهش تقاضا در این رشته به مشاغل دیگر روی آورده اند ولی زیبائی و تنوع و طرحهای متعدد گیوه آنچنان است که هنوز هم دارای متقاضیان فراوانی بوده و از استقبال قابل توجهی در فصول بهار و تابستان برخوردار می باشد. گیوه کشی یکی از صنایع دستی رایج و بومی استان کرمانشاه است و به ویژه در بخش اورامانات از جمله صنایع دستی مسلط می باشد. این صنعت بومی را میتوان بر مبنای نوع تولید و محل تولید به دو بخش اصلی روستایی و شهری تقسیم کرد. دو روستای حجیج و نودشه از بخش اورامانات جزو مراکز قریمی و مهم تولید نوع خاصی از گیوه می باشد که تخت آن کهنه ای است و به نام گیوه زیره ای شهرت دارد.
علاوه بر دو روستای یاد شده روستاهای دیگری که در آنها قبلاً گیوه کشی چینی معمول یوده و هنوز هم این کار ادامه دارد عبارت است از: روستای ورادر- خانه دره – شرکان – میریه نروی – وزلی – تنگ مردان – پیله گر بره سیمین علیا- طلسم – ژامرگ – تومک – زمگه حیدر- حسین آباد – دوآب – قشلاق علیا و داربید.

آشنایی با هنر قلم زنی از صنایع دستی کرمانشاه


قلم‌زنی
یکی از صنایع دستی قدیمی ایران است که در گروه فلزکاری قرار می‌گیرد. قلم‌زنی در واقع هنر تزیین و کندن نقش و نگار مختلف روی اشیای فلزی به خصوص مس، طلا، نقره و برنج به کمک قلم و ضربه‌ی چکش است.

قدمت قلم‌زنی در ایران

پیشینه‌ی قلم‌زنی را به زمان سکاها یا سیت‌ها نسبت می‌دهند که نژاد آریایی داشته‌اند. قدمت جام طلای حسنلو که در سال ۱۳۳۶ کشف شد و دارای نقوش برجسته‌ای چون خدایان سوار بر ارابه است به هزاره‌ی اول بر می‌گردد. جام‌های طلای مارلیک نیز از آثار قلم‌زنی همین دوره هستند.

از دوره‌ی مادها که در سده‌ی هفتم قبل از میلاد در ایران روی کار آمدند، آثار قلم‌زنی اندکی به جای مانده است.

با تشکیل حکومت هخامنشی هنر قلم‌زنی نیز متحول شد و بر دوران بعد از خود نیز تاثیر گذاشت. این دوره در واقع اوج هنر فلزکاری است اما به دلیل حمله‌ی اسکندر و آتش زدن تخت جمشید آثار زیادی نابود شدند و به دستور اسکندر گداخته و به سکه تبدیل شدند.

در زمان ساسانیان یعنی در سال‌های ۲۲۴ تا ۶۵۰ میلادی، به دلیل گسترش تجارت میان ایران، یونان و روم، هنر ایران از هنر یونان و روم تأثیر پذیرفت. مرسوم‌ترین ظروف این دوره سینی بود که ساسانیان تصاویر شکار و مراسم پادشاهان مثل مراسم هدیه دادن را روی آن‌ها قلم می‌زدند.

پرده بافی یکی از صنایع دستی سنتی کرمانشاهی ها

پرده بافی یکی از رشته‌های نساجی سنتی است. پرده بافی برای تولید روتختی، پرده و زیرانداز استفاده می‌شود. در این هنر پرده ها را با موج و یا جاجیم می بافند به این صورت که موج را در ابعاد 20 در 20 سانتی متر برش داده می شود و بعد به صورت رشته رشته آن را می شکافند، برای سرپرده کار نیز از موج یا جاجیم استفاده می کنند سپس بندهایی از پشم را به صورت گیس بافت می بافند و موج های رشته شده را به همان بندها وصل می کنند.

پرده بافی , یک هنرمند پرده‌ بافی گفت: دیگر کمتر کسی پرده‌بافی می‌کند،چون محصولات پرده‌بافی مشتری کمتری دارند و تهیه‌ی آن‌ها نیز بسیار دشوار است.

پرده‌بافی یکی از رشته‌های زیرمجموعه‌ی نساجی سنتی است که برای تهیه‌ی روتختی، پرده و زیرانداز استفاده می‌شود.

روش تهیه‌ی این محصول به این صورت است که روی چهار پارچه‌ی مختلف، چهار طرح متفاوت مانند کاج،گل یا یک حیوان را با استفاده از پشم و کاموا می‌بافند و سپس این چهار پارچه را به‌صورت رشته‌رشته کنار هم می‌بافند.

پرده‌بافی اکنون جزو رشته‌های در حال منسوخ شدن است و در کشور، بسیار معدودند کسانی که هنوز پرده‌بافی می‌کنند.