در تعریفی که از فرهنگ می‌شود، پوشش یکی از اجزای جدایی‌ناپذیر آن است و درواقع می‌توان آن را یکی از ارزش‌های اصلی هر فرهنگ به شمار آورد.
گفته می‌شود که فرهنگ هر ملت آیینه آن است و پوشش یکی از اصلی‌ترین اجزا فرهنگ در معرفی آن فرهنگ به سایرین است و رابطه لباس و فرهنگ آن‌قدر قوی بوده که در بسیاری از موارد ملاک شناخت افراد و تفکیک آنان از یکدیگر همین لباس است.
نوع پوشش از گذشته‌های بسیار دور، تاکنون که البته مقداری دستخوش تغییرات شده نشان‌دهنده منطقه زندگی هر فرد از اقلیم و جغرافیا و حرفه گرفته تا اقتصاد آن‌ها بوده و مردم مناطقی چون کوهستان و کویر بنا به نوع پوشش به‌راحتی از یکدیگر قابل‌تفکیک بودند.
لباس محلی این روزها علاوه بر اینکه هویت فرهنگی هر منطقه محسوب شده، نوعی جاذبه فرهنگی نیز هستند و ایران یکی از کشورهایی است که متنوع‌ترین پوشش‌ها در بین اقوام خود از لر، ترک، بلوچ، ترکمن گرفته تا کرد و قشقایی و گیلکی دارد، لباس‌هایی که معرف تمام ابعاد زندگی مردمان هر منطقه است.
ویژگی‌های مشترک لباس‌های محلی ایرانی
بلندی، گشادی، سادگی و حجاب از ویژگی‌های مشترک اغلب لباس‌های محلی ایرانی است، ویژگی‌ای که در لباس کردی یا کرمانشاهی نیز به عیناً قابل‌مشاهده است.
لباس محلی یا کردی کرمانشاهی علاوه بر ویژگی‌های بالا از ویژگی‌های دیگری نیز چون رنگ شاد متناسب با طبیعت چهارفصل استان برخوردار است که خود نوعی نشاط و شادابی در بین مردمان سخت‌کوش کوهستان ایجاد کرده است.
حجاب کامل لباس کردی از دیگر ویژگی‌های این لباس است، ویژگی‌ای که علاوه بر تنوع و شادابی باعث ماندگاری آن از گذشته‌های دور تاکنون شده است.
یک کارشناس ارشد مردم‌شناسی در خصوص لباس محلی مردم کرمانشاه و ویژگی‌های آن گفت: لباس‌های محلی استان کرمانشاه در حقیقت هویت و جزء جدایی‌ناپذیر از فرهنگ این استان محسوب می‌شود و همچنان اصالت و هویت خود را حفظ کرده و این به دلیل نگرش مردم این خطه به این فرهنگ غنی است.
نقش لباس محلی کرمانشاهی بر کتیبه‌ها و سنگ‌نوشته‌ها
شهلا جواهری لباس محلی را یکی از جاذبه‌های فرهنگی استان کرمانشاه دانست و گفت: پیشینه لباس‌های کردی به گذشته‌های دور برمی‌گردد و بر کتیبه‌ها و سنگ‌نوشته‌های به یادگار مانده از قرن‌های گذشته، تصاویر زیادی از زنان و مردان مناطق مختلف ایران با پوشش‌های سنتی اهالی کردنشین حک‌شده است.
وی تصریح کرد: در این کنده‌کاری‌های دوران تاریخی و ایران باستان تصاویر زنان و مردان با پوشش کامل و شبیه لباس‌هایی که اهالی کرمانشاه و سایر مناطق کردنشین بر تن می‌کنند، قابل‌مشاهده است.
این کارشناس ارشد کرمانشاهی افزود: باوجود تغییرات متعددی که از قرون گذشته در فرهنگ کردهای کرمانشاه به وجود آمده، پوشیدن لباس‌های سنتی کرمانشاه تقریباً مانند گذشته رونق دارد و در مناطقی مانند اورامانات، جوانرود، ثلاث باباجانی و برخی مناطق روستایی پوشش سنتی کاملاً حفظ‌شده است.
حجاب کامل از ویژگی‌های بارز لباس کردی است
وی یکی از ویژگی‌های لباس کردی را حجاب کامل آن دانست و افزود: با تأکید بر وجود حجاب در لباس‌های سنتی از زمان‌های بسیار دور در فرهنگ غنی ایران‌زمین، می‌توان گفت لباس کردی کرمانشاه، لباسی کاملاً پوشیده بارنگ‌های متنوع است.
جواهری در خصوص اجزا لباس محلی زنان کرمانشاهی نیز گفت: لباس کردی زنانه شامل تن‌پوش، پاپوش و سرپوش است. لباسی که یک زن کرد کرمانشاهی می‌پوشد، در مناطق مختلف با توجه به موقعیت جغرافیایی ، معیشت، فرهنگ ازنظر شکل ظاهری متفاوت است.
اجزای لباس محلی استان کرمانشاه
وی افزود: پوشاک بانوان این ناحیه شامل ۹ قسمت شامل سربند، زیرپوش، پیراهن، جلیقه، نیم‌تنه، قبا، پوشش شنل مانندی به نام ماشته یا چارکه (چادر امروزی)، شلوار و کفش است.
این کارشناس ارشد مردم‌شناسی ادامه داد: لباس‌های بلند و رنگارنگ در عین زیبایی و رنگ متنوعی که دارد، پوشیده بوده و برای راحتی، شلواری نیز زیر لباس در نظر گرفته‌شده است.
وی در خصوص دیگر ویژگی لباس زنان کرد گفت: زیر پیراهن زنان کرد ساده و بلند است و تا پشت پا می‌رسد. جنس این زیر پیراهن معمولاً از پارچه نخی است و برشی ساده دارد. آستین آن کاملاً ساده و یقه‌ی آن گرد است و هر دو با دکمه‌ی ساده‌ای بسته می‌شوند.
«سورانی یا فقیانه»
جواهری افزود: پیراهن زنان کرد بلند و گشاد است و معمولاً آن را از پارچه‌ی گلدار تهیه می‌کنند. جنس پیراهن زنان گاهی مخمل الوان و گاهی پارچه‌هایی با جنس دلخواه و طرح گلدار است. برش این پیراهن بسیار ساده است و بلندای آن تا مچ پا می‌رسد. یقه‌ای گرد مانند دارد. آستین آن که ساده و راسته است و در بعضی نقاط به آن مچ اضافه کنند و برایش دکمه‌ای برای بسته شدن آن می‌گذارند.
وی تصریح کرد: اغلب زنان کرد منطقه اورامانات، جوانرود و ثلاث باباجانی آستین پیراهن‌هایشان آستین فراخ و بلند و زبانه‌ای مثلث شکل در انتهای آستین است که به آن «سورانی و یا فقیانه» می‌گویند که به‌نوبه خود کاربردهای متعددی دارد.
این کارشناس کرمانشاهی خاطرنشان کرد: زنان در هنگام کار کردن، دو سورانی را به هم گره می‌زنند و آن را پشت سر می‌اندازند؛ به‌این‌ترتیب آستین جمع می‌شود و گاهی آن را تا مچ دست تا روی ساق می‌پیچند تا هنگام کار کردن راحت باشند و در طول فصل زمستان نیز آن را روی آستین «کوا» می‌پیچند؛ به‌این‌ترتیب از نفوذ سرما به داخل آستین جلوگیری می‌کنند و دیگر اینکه هنگام وضو، آستین‌ها را به‌راحتی تا بالای آرنج بالا می‌زنند. به‌این‌ترتیب که با بستن سورانی روی آرنج، مانع پایین آمدن آستین می‌شوند.
«کمر چین» و «سخمه»
وی در خصوص نوع پوشش زنان کرمانشاهی نیز گفت: به پیراهن زنان کرمانشاهی در گذشته «کمر چین» گفته می‌شد و دورتادور آن را در ناحیه کمر چین می‌زدند و روی آن یل یا تن‌پوش کت مانندی می‌پوشیدند.
جواهری افزود: «سخمه» جزئی دیگر از پوشاک‌های زیبای بومی و موردعلاقه‌ی زنان کرد این استان است؛ زیرا علاوه بر رنگ، با برش و وضع تزئین خاص خود، امکان استفاده از تزئینات و زیورآلات را به بانوان می‌دهد.
وی تصریح کرد: «سخمه» نیم‌تنه‌ای جلیقه مانند است که روی پیراهن بلند می‌پوشند و از پارچه زری یا مخمل‌های الوان دوخته می‌شود و دارای آستر و گاه لفاف است.
این کارشناس مردم‌شناسی در خصوص «جلیقه» به‌عنوان یکی دیگر از اجزای لباس محلی مردم استان کرمانشاه گفت: جلیقه یکی از پوشاک زیبای بومی و موردعلاقه‌ی زنان کرد کرمانشاه بوده که پوششی بی‌آستین تا ناحیه کمر است. یقه این پوشش به شکل هفت یا سه‌گوش و گاه دارای برگردان بوده و بر کناره‌های آن (از بالای یقه تا گوشه‌ها و پهلوها) به پهنای حدود سه انگشت (یک برگردان ساده‌ی پنج سانتی)، یراق‌دوزی و نواردوزی می‌شود. درگذشته زنان کرد روی آن را سکه دوزی می‌کردند.
«سلته» و «ماشته»
وی افزود: نیم‌تنه کوتاه و آستین‌داری که آن را «سلته» می‌نامند همانند جلیقه کوتاه است با این تفاوت که آستین دارد. جنس آن مانند جلیقه، مخمل الوان یا زری مرغوب است در پاییز پوشیده می‌شود.
جواهری گفت: تن‌پوش تمام‌قد و بلند دیگری در فصل زمستان پوشیده می‌شود به نام «که وا» که همان قباست و در منطقه قصر شیرین به آن «زون یا زبون» گفته می‌شود.
وی افزود: جنس قبا از مخمل‌های الوان بوده و آستری از جنس پارچه‌های گلدار دارد و آستین‌های آن کاملاً ساده است. البته قباهایی که در فصل زمستان استفاده می‌شوند، بیشتر مشکی هستند. این قبا تقریباً هم‌اندازه پیراهن دوخته می‌شود. یقه آن به‌صورت هفت بسیار کوچک است و در قسمت جلو تا پایین دو لبه قبا به حالت منحنی، جدای از هم می‌ایستد.
این کارشناس مردم‌شناسی، «ماشته» را نوعی از دیگر پوشش محلی مردم استان کرمانشاه عنوان کرد و گفت: «ماشته» پارچه ابریشمی مشکی‌ای به‌اندازه دو متر در یک متر است که آن دولا کرده معمولاً آن را از درازا بر پشت و گردن می‌اندازند و دو گوشه بالایی‌اش را جلو آورده و روی سینه گره می‌زنند و به‌عنوان چادر آن را استفاده می‌کنند، در حال حاضر زنان مسن برخی نقاط استان از آن استفاده می‌کنند. در منطقه اورامانات به این منظور از پارچه‌های ابریشمی با راه‌راه سبز در ابعاد کوچک‌تر استفاده می‌کنند.
وی افزود: شلوار جزئی دیگر از لباس محلی مردم استان کرمانشاه است و شلوار بانوان کرد، گشاد و از جنس حریر است. در برخی مناطق، شلوار زنان کرد، اغلب از جنس نخ بوده و گشاد است و در ناحیه مچ پا آن با کش یا بستن دکمه جمع می‌شود.
«سربند» و «کلاو لچک»
جواهری از «سربند» به‌عنوان جزئی دیگر از لباس کردی یا کرمانشاهی یادکرد و گفت: سربند زنان کرمانشاهی از چندین دستمال کلاغی ریشه‌دار تشکیل‌شده که به زیبایی آن افزوده است. این دستمال‌ها را معمول به کلاهی که گاهی شبیه عرق چین است می‌پیچند که ریشه‌های آن به شکل زیبایی در جلو و اطراف سر قرار می‌گیرد.
وی افزود: سربند زنان کلهر (یکی از ایلات کرمانشاه) از ویژگی خاصی برخوردار است و در برخی مناطقی مانند اورامانات ، جوانرود و ثلاث باباجانی از «لچک و کلاه» استفاده می‌کنند که به «کلاو لچک» معروف است.
این کارشناس ارشد مردم‌شناسی تصریح کرد: «لچک» پارچه‌ای نازک و زیبا به شکل سه‌گوش است و رأس آن با یک سنجاق روی کلاه وصل می‌شود و دو گوشه‌ی آن در طرفین و روی شانه قرار می‌گیرد. به‌این‌ترتیب روی سینه آورده می‌شود و یک‌گوشه‌ی آن در پشت آویزان می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: لباس محلی مردم کرمانشاه یکی از لباس‌های منحصربه‌فرد با ویژگی‌هایی متناسب بافرهنگ و هویت مردمان این دیار است که همین هم سویی و هم‌خوانی آن بافرهنگ ما باعث ماندگاری آن از گذشته‌های دور تاکنون شده است و باید در حفظ و احیای آن کوشا باشیم.
تنوع بالا در طرح و رنگ از ویژگی‌های لباس محلی استان کرمانشاه
معاون صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمانشاه نیز گفت، در این خصوص گفت: به‌جرئت می‌توان گفت، استان کرمانشاه از مناطقی است که پوشش مردم آن از تنوع بالایی در طرح و رنگ برخوردار است.
پروانه حیدری، این تنوع پوشش را برگرفته از تنوع فرهنگ و قومیت‌های موجود در استان دانست و تصریح کرد: این پوشش‌ها پس از گذشت قرن‌ها و ورود و پیشرفت صنایع ماشینی هنوز از رونق نیفتاده و بسیاری از مردم از آن‌ها در مراسماتشان استفاده می‌کنند.
وی تصریح کرد: پوشش‌های بومی و محلی مردم کرمانشاه هنوز هم در بین این مردم چه در روستاها و چه شهرها از این لباس‌ها استفاده می‌شود.
معاون صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمانشاه در خصوص اجزای تشکیل‌دهنده لباس محلی استان کرمانشاه گفت: لباس‌های محلی کرمانشاه شامل اجزایی چون سرپوش، جلیقه، پیراهن، قبا، روپوش، شلوار و شال بوده و درمجموع اجزای مختلفی دارد.
وی افزود: لباس‌های محلی کرمانشاه دارای حجاب کاملی است و این موضوع یکی از ویژگی‌های بارز این لباس‌هاست که باعث ماندگاری آن‌ها شده و هنوز هم استفاده می‌شود.
رنگ لباس محلی مردم استان کرمانشاه برگرفته از طبیعت چهارفصل آن است
حیدری ادامه داد: از دیگر ویژگی‌های لباس‌های محلی استان کرمانشاه رنگ آن بوده که برگرفته از طبیعت چهارفصل استان است و با الهام از طبیعت این لباس‌ها طراحی‌شده‌اند و به دلیل رنگ شاد این لباس‌ها، همیشه موردتوجه بوده است.
وی لباس محلی را نشانی از هویت استان کرمانشاه دانست که هنوز هم وجود دارد و نشان می‌دهد استان کرمانشاه هنوز هم اصالت و هویت خود را حفظ کرده است و این لباس بخشی از فرهنگ غنی این استان را نشان می‌دهد.
معاون صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمانشاه یادآور شد: هر گردشگر و توریستی که وارد استان ما می‌شود، قطع به‌یقین بازار سنتی ما را خواهد دید و این بازار از پارچه‌های الوان و رنگارنگی پوشیده شده که نشان از لباس‌های محلی‌ای است که در استان وجود دارد.
مردان کرد «چوخه و رانک» می‌پوشند
وی اشاره‌ای نیز به پوشش محلی مردان کرمانشاهی داشت و گفت: لباس‌های مردم کرمانشاه فقط منحصر به خانم‌ها نیست و «چوخه و رانک» نوعی از پوشش محلی مردم استان کرمانشاه است که بیشتر در منطقه اورامانات استفاده می‌شود.
حیدری افزود: لباس‌های محلی مردان با عنوان «چوخه و رانک» اغلب از پارچه‌های دست‌بافی تهیه می‌شود که توسط خود مردم این مناطق و تحت عنوان صنعت دستی «مرس بافی» تولید می‌شود.
تولید لباس‌های محلی کرمانشاهی با صنعت «مرس بافی»
وی تصریح کرد: متأسفانه «مرس بافی» یکی از رشته‌های صنایع‌دستی در حال منسوخ شدن است اما سیاست ما در سازمان میراث فرهنگی احیای مجدد این رشته‌های در حال منسوخ شدن است.
معاون صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمانشاه اشاره‌ای نیز به فعالیت‌های اداره کل میراث فرهنگی استان کرمانشاه و معاونت صنایع‌دستی برای حفظ لباس محلی کرمانشاهی به‌عنوان بخشی از هویت استان داشت و گفت: یکی از اولویت‌های ما در کلاس‌های آموزشی، آموزش البسه محلی است که بتوانیم این فرهنگ را حفظ کنیم و خود صنعتگران ما بتوانند با دوختن یک لباس محلی فرهنگ آن را هم رواج بدهند.
وی خاطرنشان کرد: لباس محلی کرمانشاهی اجزای مختلفی دارد اما این اجزا در نقاط مختلف استان کم و زیاد می‌شود و یا تغییرات جزئی ازنظر دوخت در آن‌ها به وجود می‌آید اما در مجموع لباس محلی کرمانشاه اجزایی چون سرپوش، قبا، پیرهن، روپوش، شلوار، شال و… دارد.
با توجه به ویژگی‌های ذکرشده از لباس محلی کرمانشاه و قرابتی که بین پوشش و فرهنگ مردم هر دیار وجود دارد می‌توان مردم کرمانشاه را مردمی متدین و متمدن و البته بانشاط علی‌رغم زندگی سخت کوهستانی دانست که این تدین، تمدن و سایر ویژگی‌های ذکرشده در لباس و پوشش آنان بروز و ظهور کرده است؛ بنابراین حفظ این لباس‌ها می‌تواند حفظ هویت مردمان غیور کرمانشاهی باشد.
اجزای لباس محلی مردان کرمانشاه
چوخه: نیم‌تنه‌ای پنبه‌ای یا پشمی است که در ناحیه سقز، بانه و مریوان به آن «که وا» می‌گویند و در سنندج و کرمانشاه و نیز در میان لک‌ها آن را «چوخه» می‌نامند.
پانتول: شلواری گشاد با دم‌پای تنگ است که «رانک» نیز نامیده می‌شود.
ملکی: نیم‌تنه‌ای بدون یقه است که از پایین نیم‌تنه تا بالا به وسیله دکمه بسته می‌شود.
لفکه سورانی: پیراهنی با آستین فراخ و بلند و زبانه‌ای مثلث شکل در انتهای آستین است که آن در حال عادی دور مچ یا بازو می‌پیچند.
شال: پارچه‌ای آجوری رنگ راه راه و گران‌قیمت که از آن کوا و پانتول می‌سازند دستار: یا «کلاغه» که به آن «دشلمه»، «مندلی»، «رشتی»، و «سروین» (سربند) نیز یم گویند و مردان به جای کلاه از آن استفاده می‌کنند.
فرنجی یا قوته‌باڵ: یا «فره‌جی» که ویژه مردان ناحیه اورامانات و برخی کردهای جنوبی (کرمانشاه و ایلام) است و از نمد ساخته و آماده می‌شود.
کله بال: نوعی از نمد پوششی است که چوپانان در مناطق چرای گله در صحرا استفاده می‌کنند.
پیچ و کولاو: کلاه محلی کردها را که معمولاً زنان کرد ان را با دقت و ظرافت خاصی و با نقش و نگارهایی بر جایی مانده از فرهنگ اصیل کردی می‌بافند معمولاً به رنگ‌هایی سیاه وسفید و به دو صورت کلاه بلند و تخت بافته می‌شود و در دست مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد البته بنا به گفته پیشینیان و به اعتقاد آن‌ها مرد نباید سرش لخت باشد.
پیچ: دستمالی است سیاه و سفید که با گذاشتن کلاه روی سر به دور کلاه پیچانده می‌شود و در قسمت پشت سر در درون دستمال قرار داده می‌شود تا شل نشود البته عشیره بارزانی پیچ و کولاو شالشان به رنگ قرمز می‌باشد. البته اعراب نیز از این شال چه سیاه و سفید و چه قرمز رنگ برای پوشش خود استفاده می‌کنند.
کلاش: پاپوشی است به رنگ سفید که قبلاً توسط هورامانیها ساخته می‌شود که از بدبو شدن پا جلوگیری می‌کند و پا را خنک نگه می‌دارد از خصوصیات ان فصلی بودن ان است و نمی‌توان از ان در فصل زمستان یا فصول باران زا استفاده کرد.
لباس مردانه از قسمت‌های زیر تشکیل می‌شود
نام بخش‌های مختلف لباس مردان سنجابی؛ بسته به فصل‌ها و موقعیت‌های مختلف، موارد دیگری نیز به این پوشش افزوده می‌شده‌است یا نحوه پوشش تغییر می‌کرده‌است (به عنوان مثال، فه‌قیانه بسته به فعالیتی که فرد می‌کرده باز بوده یا اینکه به دور دست بسته می‌شده یا از پشت هر دو فه‌قیانه به هم متصل می‌شده‌اند).
۱. که وا پاتول: که به جای کت و شلوار معمولی می‌پوشند ولی شکل و دوخت آن‌ها غیر از مد کت و شلواری است که معمول می‌باشد؛ که وا یا کت لباس کردی تقریباً به صورت یک ژاکت نظامی می‌دوزند با این تفاوتکه که وا جیب‌های کناره‌ای ندارد و ضمناً چاک آن کاملاً از طرفین راست و چپ باز می‌شود بعلاوه غیراز چاک کناره‌ای آستین‌هایش چاک دارا ست. دوخت شلوار کردی یا پاتول بدین ترتیب است که دهانه‌ای تنگ و بدنه‌ای گشاد دارد و به جای کمر انتهای آن را که گشادیش بیش از دوبرابر یک شلوار معمولی است با بندی که دخین نامیده می‌شود و از توی قسمت تا شده آن لیفه گذشته می‌بندند و از کمر به پایین که وا را داخل پاتول کرده و بند پاتول را روی ان می‌بندند.
۲. پشت تندp-shttend: از پارچه گلدار به طول شش متر درست می‌شوند بدین ترتیب که پارچه را از سمت عرضش تا کرده می‌دوزند و بعد آن را به صورت مختلف ساده و گره چین به کمر می‌بندند آن‌های که صاحب اسلحهٔ کمریند آن را روی پشت تند می‌بندند و خنجر را بین پشت تند و که وا فرومی‌کنند
۳. پچ echپارچه‌ای است سه متری و اغلب گلدار که تارهای از آن جدامی‌کنند و به شکل جالبی طوری‌که تارهای ان در طرفین صورت آویزان گردد به دور سر می‌پیچند. پچ را که در نواحی سقز مرز می‌گویند روی کلاه مخصوص به نام عارقچین می‌بندند عارقچین را از نخ و مخصوصاً از نخهای قرقره‌ای با میل قلاب می‌بافند و این کار مخصوص زنان و دختران کرد است اغلب برای زیبایی بیشتر آن را از نخهای سیاه وسفید و به مقدار کم نخهای رنگین پرنقش می‌بافند.
البته شایان ذکر است که پیچ فقط مخصوص اکراد (کردها) نبوده در اکثر مناطق خاورمایانه مردها پیچ می‌بندند، برای نمونه در هندوستان، پاکستان، افغانستان، مناطق عربنشین و… ولی پیج هر قومی جداست و مخصوص آن قوم.
۴. کراس: کراس همان پیراهن است با این تفاوت که اولاً یقه ندارد و بعلاوه به انتهای آستین‌ها نیز دنباله‌ای به نام سورانی می‌دوزند که آن را درحالت عادی روی آستین که وا می‌بندند و در مواقع اضطراری و مخصوصاً در مواقع جنگ دو سر سورانی بهم گره زده و به گردن می آویزانند و نیز همین سورانی‌ها باعث تسهیل بالا زدن آستین‌ها در مواقع شستن دست و صورت می‌باشند.
اجزای لباس محلی زنان کرمانشاه
شلوار شلواری همانند شلوار مردان است. این شلوار را زنان کرد، به ویژه زنان روستایی، هنگام کار می‌پوشند. در سایر مواقع، زنان شلوار گشاد از جنس حریر به پا می‌کنند. در مکریان آن را ده‌رپێ یا ئاواڵ کراس می‌گویند.
کُلُنجِه نیم‌تنه‌ای است که روی پیراهن بلند می‌پوشند و رد اورامان آن را «سوخمه» می‌نامند و از پارچه‌زری یا مخمل دوخته می‌شود.
شاڵ: از پارچه‌ای زیبا بر ریو لباس در ناحیه کمر بسته می‌شود.
کڵاو یا کلاه که از جنس مقوا و به شکل استوانه‌ای کوتاه است که آن را با پولکهایی رنگین به صورت بسیار زیبایی تزیین می‌کنند.
کُلکه: روسری یا دستاری است که به جای کلاه مورد استفاده زنان قرار می‌گیرد کلکه دارای رشته بلندی از ابریشم سیاه و سفید با ملیله‌دوزی است.
لباس زیبای زنان کرد نیز شامل:
که‌وا:که عین کت مردانه کُردی است با این تفاوت که اولاً پارچه آن را رنگین انتخاب می‌کنند و ثانیاًخیلی کوتاه‌تر می‌دوزند؛ بطوری‌که حداکثر تا کمآآن‌ها پایین می‌آید و ان را کولیجه می‌نامند و نیز جیب‌های کت مردانه در ان دیده نمی‌شود.گوڵوه‌نی: که توسط کردهای جنوبی و سورانی استفاده می‌شود. نوعی روسری با نقش‌های مخصوص است که در مراسم شادی و عزا استفاده می‌شود.
کراس:یا پیراهن زنانه کُرد دارای دوختی ساده با بدنی بلند و دامنی گشاده و دراز است. بطوری‌که دامن پیراهن روی پای آن‌ها قرار می‌گیرد و معمولاً آن را از پارچه‌های بسیار زیبا، نفیس و گران‌قیمت تهیه می‌کنند.
پشت تێند:که عین همان پشتند مردانه است ولی زن‌ها اغلب از نوع رنگارنگ آن استفاده می‌کنند. زن‌ها وقتی پشتند را می‌بندند کمی از پیراهن خود را بالا می‌کشند بطوری‌که انتهای دامن از مچ پای آن‌ها پایین‌تر نمی‌رود.
ده‌سماڵ یا روسری:دستمال زنان کُرد پارچه‌ای است بسیار نازک و سه گوش که تارهایی در اطراف آن ایجاد می‌کنند و بدین وسیله بر زیبایی آن می‌افزایند، اغلب پولکهایی نیز با آن تارها می‌دوزند تا زیبایی آن را چند برابر کنند. هر چند در مراسم عروسی و فلکلور اکثراً روسری نمی‌بندند.
ده‌رپه:به جای شلوار پوشیده می‌شود و با دهانه‌ای تنگ روی مچ پای آن‌ها قرار می‌گیرد ولی پوشش ساقهای آن بسیار گشاد می‌باشد.
کڵاو:یا کلاه زنان کُرد بسیار قشنگ و زیباست، این کلاه را از مقوا و به شکل استوانه کوتاهی درست می‌کنند و روی آن را با پارچه مخملی رنگین «معمولاً گلی یا سبزسیر» می‌پوشانند و بعد روی آن را با پولک‌های رنگین یا طلایی و گلابیون‌های زرین، مزین می‌سازند. این کلاه را به وسیلهٔ یک رشته طلا که لیره یا نیم پهلوی‌هایی به آن می آویزندو از زیر چانه عبور می‌دهند، روی سر نگاه می‌دارند و دستمال را روی آن می‌بندند، رشته‌ای که کلاه را به آن صورت نگاه می‌دارد «قطاره» نام دارد و اغلب آن‌هایی که قدرت مالی بیشتری دارند از آن استفاده می‌کنند و در دو طرف، در محل اتصال ان با کلاه یک گل طلائی آویزان می‌نمایند. خانم‌های متشخص کُرد اغلب به جای کلاو از «گێلگێله » استفاده می‌کنند.
گلگله رشته طویلی از ابریشم سیاه و سفید است که آویزه‌های ابریشمی دارد و از روی روسری به شکل جالبی بسته می‌شود. لازم به توضیح است که پسران جوان امروزی به‌ندرت پیچ می‌بندند. دختران نیز به‌ندرت کلاوه یا گلگله بر سر می‌کنند.
همانطور که در عنوان وعده دادیم در ادامه تصاویر زیبا از البسه محلی مردم کرمانشاه را میبینید.
- ۵,۹۳۴ بازديد
- ۰ ۰
- ۰ نظر